دکتر صلاح‌الدین خدیو: دموکراسی یعنی از حاشیه‌ به‌ متن آوردن افراد و علاقه‌مند نمودن آنان به‌ کار جمعی و فراگرفتن مشارکت همگانی
مهاباد- پایگاه‌ اطلاع‌رسانی اصلاح

عصر روز پنجشنبه‌ 23 اردیبهشت ماه‌ طی مراسمی، کتابخانه‌ی «رووناکی موکریان» که‌ به‌ همّت انجمن حمایت از توسعه‌ی فضاهای آموزشی و فرهنگی (حامی) از تهران و انجمن یادگارهای تاریخی ایزیرتو از بوکان، تأسیس شده‌ بود، با حضور جمعی از روشنفکران، فعالان مدنی و فرهنگی و نیز مردم روستای گوک‌تپه‌، در محل کتابخانه‌ی روستای گوک‌تپه‌ی مهاباد افتتاح شد. پروژه‌ی تأسیس و تجهیز کتابخانه‌ها،‌ در چندین نقطه‌ی دیگر استان از جمله‌ روستای ناچیت بوکان و قلعه‌ رش سردشت از فعالیتهای دیگر این دو سازمان مردم‌نهاد در سال گذشته‌ است.
ابتدای مراسم با افتتاح تلاوت آیاتی از قرآن مجید آغاز شد. سپس ماموستای روستا؛ حاج ماموستا علی ربانی ضمن عرض خیر مقدم به‌ مهمانان، جوانان را به‌ طلب و فراگیری علم و دانش فراخواند، وی از آنان خواست که‌ جهت دوری از استضعاف و بردگی استعمارگران که‌ همیشه‌ در اندیشه‌ی به‌ بردگی‌کشیدن و استثمار ما بوده‌ و هستند؛ فرمایش گهربار پیامبر(ص) که‌ فرمود: «اطلبوا العلم من المهد إلی اللحد» را سرلوحه‌ی کار خود قرار داده‌ و فرموده‌ی قرآنی «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ خَلَقَ الإنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ اقْرَأْ وَرَبُّکَ الأکْرَمُ الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الإنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ» را سرمشق زندگی خود قرار داده‌ و سعی کنند، مجهولات کائنات را به‌ معلومات تبدیل نمایند. وی اظهار امیدواری نمود که‌ کتابخانه‌ و کتابخوانی سبب دوری جوانان از تنبلی، بیکاری و فساد اخلاقی شده‌ و زمینه‌ای برای شکوفایی استعدادها و پیشرفت و تعالی منطقه‌ باشد. وی فراگیری دانش روز را به‌ حکم قرآنی وظیفه‌ی دینی و انسانی هر مسلمانی دانست.

عبدالعزیز مولودی روزنامه‌نگار، منتقد سیاسی و فعال مدنی و از بنیانگزاران انجمن ایزیرتو طی سخنانی بیان کرد: امیدوارم همیشه‌ از اینگونه‌ حرکت‌های فرهنگی که‌ اکنون دو سال است، در روستاهای ما شروع شده‌ است، وجود داشته باشد ‌ و روز به‌ روز بیشتر توسعه‌ یابد.
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران ادامه‌ داد:‌ شور و شوق زاید الوصف جوانان و نوجوانان، در تأسیس کتابخانه‌ در روستاهای ناچیت، قلعه‌‌رش و گوک‌تپه‌، نویدبخش توسعه‌ی فرهنگی در این بخش از کشور است. وی افزود که‌ وجود‌ قلم، کتاب و کتابخانه‌ همیشه‌ توسعه‌ به‌ دنبال ندارند، بلکه‌ اینها ابزاری هستند که‌ عامل انسانی با استفاده‌ی بهنیه‌ از آنها می‌تواند توسعه‌ را ایجاد نماید. در جاهای بسیاری،‌ از این ابزارها و امکانات مدرن دیگر جهت اهداف نامدرن استفاده‌ می‌شود.
عضو مؤسس و مسئول روابط عمومی مؤسسه‌ی پیشگیری از اعتیاد عرفان بوکان در پایان سخنانش علاوه‌ بر با اهمیت‌دانستن کتاب، کتابخانه‌، بر تربیت و آموزشِ انسانِ با اعتماد به‌ نفس و با انگیزه‌ی مثبت تأکید نمود.

دکترصلاح‌الدین خدیو روزنامه‌نگار کرد، نیز در سخنانی ضمن تأکید بر سخنان استاد عبدالعزیز مولودی گفت: «استاد مولودی در سخنانش به‌ نکته‌ی نیکویی اشاره‌ نمود که‌ همیشه‌، قلم، کتاب، کتابخانه‌ و دانشگاه‌ کافی نیستند؛ خیلی وقتها همه‌ی این امکانات وجود دارند ولی محصول، این ابزار و وسایل همیشه‌ به‌ سود جامعه‌ و انسانیت نبوده‌ است. برای نمونه‌ در شوروی سابق در سالهای متمادی در علوم پایه (ریاضی، فیزیک و شیمی)‌ رتبه‌ی نخست را از آن خود می‌نمود؛ اما آنچه‌ در آن کشور بزرگ محترم شمرده‌ نمی‌شد؛ «حقوق بشر»، «کرامت انسانی»، «تأمین رفاه‌ و معیشت» برای مردم بود.
صاحب امتیاز و مدیر مسئول سابق نشریه‌ی دانشجویی‌ «روانگه»‌ ادامه‌ داد: «چرا علاقه‌ای که‌ دیکتاتورها به‌ فیزیک، ریاضی، کوانتوم و مکانیک دارند به‌ «فلسفه‌ی مدرن» و «علوم انسانی» ندارند و به‌طور آشکار و صریح با آن مخالفت می‌کنند. وی در ادامه‌ی سخنانش به‌ محفل مطالعاتی و نقش آن در دموکراسی سوئد اشاره‌ کرد و آنرا نمونه‌ای دانست که‌‌ از دو جهت «سوسیالیسم دموکراتیک» که‌ مفهوم آشنایی در ادبیات سیاسی ماست و رویای انسانهای بسیاری در جهان کنونی است که‌ آرزوی تأمین توأمان «آزادی» و «عدالت» را داشته‌اند. و اضافه کرد: نظامهای بسیاری آزادی را تأمین نموده‌اند اما در آنها عدالت اجتماعی وجود نداشته‌ یا بالعکس. نظام سیاسی‌ سوئد که‌ توانسته‌ است این دو را به‌ شیوه‌ای نسبی در کنار هم قرار دهد، نمونه‌ی جالب ‌توجه‌ است. همچنین این کشور بیشترین تعداد مهاجران کرد را پذیرفته‌ است و پرتویی از مهمان‌نوازی کردها را نیز دارد؛ همخوانی بسیاری با‌ منطقه‌ی ما دارد.
عضو سابق شورای سیاستگذاری هفته‌نامه‌ی توقیف‌شده‌ی «روژهه‌‌لات» افزود: «بنا به‌ گفته‌ی اولاف پالمه ‌(Palme Olof ژانویه ۱۹۲۷-۲۸ فوریه ۱۹۸۶) نخست‌وزیر فقید سوئد که گفته‌ بود اصل بنیادین دموکراسی در سوئد مدیون محفل مطالعاتی‌ای است که‌‌ همه‌ی پاتوقها و کتابخانه‌های عمومی‌ را شامل‌ می‌شود که‌ به‌ مدت 150 سال است در همه‌ی محلات شهر و روستاهای کوچک و بزرگ سوئد وجود فعالیت دارند.»
خدیو افزود: در این محافل گروه‌های چند نفری، کتابی را به‌صورت جمعی یا فردی مطالعه‌ نموده‌ و به‌ شیوه‌ای آزاد و مساوی در دیالوگی عقلانی و دموکراتیک آنرا نقد و بررسی می‌کنند که‌ این خود تمرینی برای دموکراسی، جامعه‌پذیری سیاسی، مشارکت اجتماعی در مناصب عالی برای کودکان و نوجوانانشان است که‌ در مراحل بعدی ورود به‌ صحنه‌ی جامعه‌، این تجربه‌ را با خود داشته‌ باشند.
این روزنامه‌نگار مهابادی اضافه‌ نمود: طبق آمارهای رسمی موجود، از جمعیت 8 میلیونی سوئد سالانه‌ بیش از 6/1 تا 2میلیون نفر در این محفلها مشارکت می‌کنند.
خدیو خاطر نشان کرد: تمرین دموکراسی بسیار مهمتر از خواندن و حفظ صرف کتاب بدون پراکتیزه‌ نمودن آن معارف و دانستنی‌ها در ارض واقع است. تجربه‌ی سوئد تجربه‌ی موفقی است و علاوه‌ بر اینکه‌ کارکرد کتاب بصیرت‌بخش اندیشه‌ها و تبدیل ظلمات شب‌های تاریک جهالت به‌ دانایی است این کارکرد اجتماعی است که‌ مهمترین مسائل روز را در چنین محیطی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند و برای حل مشکلاتشان راه‌کارهایی را جست‌وجو می‌کنند.
فعال سابق جنبش دانشجویی اضافه‌ نمود: ما نیز باید از این تجربه‌ی موفق،‌ هم از جهت استقرار دموکراسی که‌ به‌ معنای از حاشیه‌ به‌ متن آوردن افراد و علاقه‌مند نمودن آنان به‌ کار جمعی است و نیز فراگرفتن مشارکت همگانی بهره‌مند شویم. و شاید برای حل اکثر مشکلاتی که‌ داریم این راه‌کار، تنها راه‌کار پیش روی ما باشد. ما باید روی پای خود بایستیم و چشم به‌ راه‌ هیچ کسی باشیم.» وی در پایان، اشاره‌وار به‌ برخی از تبعیضهای موجود در منطقه‌ اشاره‌ نمود.

نویسنده‌ و پژوهشگر مهابادی «احمد قاضی» در این مراسم، در تجلیل از نقش کتاب در طول تاریخ سخن گفت و آنرا میراث اندیشه‌ی بشریت و منتقل‌کننده‌ی علم و اندیشه‌ به‌ نسلهای کنونی و آتی دانست. قاضی اظهار عقیده‌ کرد: به‌ گمان بنده‌، ملّتهای توسعه‌یافته‌ اهل مطالعه‌ی کتاب هستند و شرقی‌ها به‌ طور عام و ما کردها به‌طور خاص از همه‌ی ملّت‌های دیگر کمتر کتاب می‌خوانیم، ملّتی که‌ سواد نداشته‌ باشد تاریخ نیز نخواهد داشت و تاریخش را دیگران -به‌ میل خود- خواهند نوشت و هیچ جایی نداشته‌ و قادر به‌ استیفای حقوق خود نخواهد بود.
این پژوهشگر ادبیات کردی افزود: در دنیای مدنی امروز، «کتاب» و «صدا» از «تفنگ» مهمتراند.
سردبیر سابق مجله‌ی کردی «سروه»‌، از روستائیان خواست که‌ به‌ بهانه‌ی کار کشاورزی بچه‌هایشان را از نعمت دانش‌آموزی محروم نکنند. کاک احمد قاضی از همه‌ی مردم خواست زمینه‌ای فراهم نمایند تا بچه‌ها علاوه‌ بر زبان رسمی زبان مادریشان را نیز فرا گیرند و از کسانی که‌ در زمینه‌ی فرهنگ و ادبیات کردی فعالیت می‌کنند پشتیبانی نمایند.
وی به‌ اهمیت علم و کتاب اشاره‌ کرد و در مقایسه‌ای، میزان مطالعه‌ی سالیانه‌ی 10 دقیقه‌ی یک فرد ایرانی در مقایسه‌ با مطالعه‌ی 60روز در سال یک فرد اروپایی را شرم‌آور تلقی نمود. وی همچنین به‌ تیراژ کتاب در ایران اشاره‌ کرد و افزود: به‌ جز کتابهای عامیانه‌، جنجالی و زرد، کتابهای اکادمیک علمی و تاریخی کمتر خوانده‌ می‌شوند به‌ عنوان نمونه‌؛ مجله‌ای که‌ به‌ زبان کردی منتشر می‌شود، در میان جمعیتی 10 میلیونی بیش از 2هزار نسخه‌، خریدار ندارد.
احمد قاضی، مطالعه‌ و وحدت را عامل رفع تبعیض و مظلومیت ملّت‌ها دانست.

مهندس بابکی به‌ نمایندگی از انجمن حمایت از توسعه‌ی فضاهای آموزشی و فرهنگی (حامی) که‌ در سال 1380 در وزارت کشور به‌ عنوان یک سازمان غیر دولتی(NGO) به‌ ثبت رسیده‌ است؛ به‌ اهم فعالیت‌های انجمن حامی اشاره‌ کرد. وی اهمیت نقش مردم در تأسیس فضاهای فرهنگی و کتابخانه‌ را بسیار مهمتر از دولت نام برد و مشارکت مردم را نشانه‌ی علاقه‌ به‌ حوزه‌ی فرهنگ دانست. وی افزود: «امکانات بلااستفاده‌ی بسیاری در کشور ما وجود دارد که‌ می‌توان با مدیریت در تمام مناطق ایران توزیع نمود.» وی مدرسه‌سازی، تأسیس و تجهیز کتابخانه‌ را مهمترین فعالیت‌های انجمن حامی عنوان نمود.

سپس خانم قربانی از اعضای هیأت مدیره‌ی انجمن حامی در سخنانی از حضور خود در مراسم ابراز خوشحالی نمود. وی به‌ نقش پر رنگ زنان، در انجمن حامی اشاره‌ کرده‌ آنرا معلول موقعیت اجتماعی و علاقه‌‌ به‌ فعالیت‌های اجتماعی آنان دانست.
وی افزود: «رئیس ‌هیأت‌مدیره‌، تعدادی زیادی از اعضای هیأت امنا و هیأت مدیره‌ و مدیر عامل انجمن خانم هستند.» وی با اشاره‌ به‌ تجربه‌ی فراوانی که‌ انجمن حامی در این چند سال داشته‌ از زنان منطقه‌ خواست که‌ آنان نیز جهت رشد و شکوفایی خود و تربیت بچه‌هایشان در چنین فعالیت‌های جمعی مشارکت نمایند. وی خطاب به‌ زنان حاضر در مراسم، آنان را به‌ برگزاری نمایشگاه‌ هنرهای سنتی به‌ نفع زنانی که‌ در کتابخانه‌ فعالیت می‌کنند تشویق نمود. وی در پایان اظهاراتش، ابراز امیدواری نمود که‌ با همّت زنان روستای گوک‌تپه‌ این کتابخانه‌ به‌ یک مرکز فرهنگی-هنری که‌ بشود فعالیتهای بسیاری در آن انجام داد، تبدیل شود.

نماینده‌ی کتابخانه‌ی روستای کرمانشاه‌، خانم پریوش حسینی نیز سخنانی را پیرامون نقش زنان در توسعه‌ی فرهنگ انسان‌سالار کنونی ایراد نمود. سپس بیانیه‌ و گزارش کتابخانه‌های ربط و روستای قلعه‌رش سردشت نیز توسط نمایندگانی از آن دو کتابخانه‌ قرائت شدند.

شایان ذکر است که‌ در ابتدای برنامه‌، انور اسماعیل‌پوری فعال فرهنگی و دبیر آموزش و پرورش مهاباد، بیانیه‌ی هیأت‌ امنای کتابخانه‌ی رووناکی موکریان گوک‌تپه‌ را قرائت و از حضار و بانیان این پروژه‌ی فرهنگی که تحقق‌بخش رویاهای دیرینه است، تقدیر و تشکر نمود.
در بخش دیگری از برنامه،‌ پیام مهندس جلال محمودزاده‌ نماینده‌ی مردم مهاباد در هشتمین مجلس شورای اسلامی به‌ وسیله‌ی علی محمودی قرائت شد.

علی اسماعیل‌نژاد به‌ نمایندگی از انجمن ایزیرتوی تأسیس‌شده‌ در سال 1383 بوکان نیز، ضمن معرفی مؤسسه‌ی ایزیرتو به‌ شرح اهم فعالیت‌ها و شاخه‌های فعال آن سازمان مردم‌نهاد اشاره‌ نمود. وی در ابتدای سخنانش از اعضای انجمن حامی تشکر نمود که‌ آنان را در راستای توسعه‌ی فرهنگ‌ کتابخوانی، در‌ تأسیس و تجهیز کتابخانه‌ها‌ی روستایی در سطح مناطق کردنشین، یاری داده‌اند.
وی به‌ نقش مسجد در گذشته‌ی تاریخی کردها اشاره‌ نمود که‌ مکانی مقدس برای تعلیم و تعلم بوده‌ است و در عرصه‌ی ادبیات کسانی همچون خانی، حاجی قادر، سیف‌القضات، هه‌ژار و هیمن و در عرصه‌ی سیاسی نیز بزرگمردانی همچون شیخ محمود حفید، پیشوا قاضی محمد و .... را تقدیم جامعه‌ی کردی نموده‌ است که‌ هریک در زمینه‌ای از رهبران، تاریخ‌سازان و جریان‌سازان بوده‌اند.
وی افزود: مدرسه‌ و کتابخانه‌ اکنون در کنار مساجد نقش اساسی در تربیت و آموزش را ایفا می‌نمایند. این عضو فعال ایزیرتو در پایان از حضار خواست که‌ آنان را در جهت انجام هرچه‌ بهتر پروژه‌هایشان یاری دهند و مژده‌ی تأسیس کتابخانه‌ در روستای رحیم خان بوکان، قالوی رسول بوکان، ریژآب کرمانشاه‌ را در آینده‌ی نزدیک داد.
در پایان مراسم از طرف انجمن ایزیرتو به‌ عنوان برگزارکننده‌ی این مراسم، از افراد شاخص فرهنگی- اجتماعی با اهدای لوح تقدیر، تقدیر به‌ عمل آمد که‌ با تشویق حاضران در مراسم همراه‌ بود.